Գուրգեն Խաչատրյան, ՎՊՄԻ-ի ռեկտոր- Մելս Սանթոյանը բազմաշնորհ անձնավորություն է, բազմաթիվ նախասիրությունների տեր: Նա կարող էր այգեգործության, որսորդության, մարդկայինի, սնկորսության և բազամիթվ այլ դասեր տալ: Մելս Գեորգիչը պերճախոս ու շատ խորը հուզաշխարհով մարդ է:
Մատթեոս Ավետարանիչն ասում է, որ ոչ ոք չի կարող 2 տերերի ծառա լինել: Մելս Գեորգիչն էլ բացառություն չէ: Նա իր ողջ գիտակցական կյանքում ծառայել է մի տիրոջª գրականագիտությանը:
Իր իսկ խոսքերով՝ 38թ.-ին Կիրովականում ծնվելը դեռ իր մանկության սկիզբը չի եղել, իր մանկութայն սկզբը այն ժամանակ էր, երբ հասկացավ, որ ինքը հայր չունի, իսկ մյուսներըª ունեն: Եվ այդ փոքրիկ վտակը, խեղճ, մինուճար առուն քարեքար ընկնելով, վերելքներով, գահավիժումներով այսօր մեր առջև նստած է իբրև մի հորդառատ գետ՝ իր վտակներով՝ 3 որդիներով:
Նա Կիրովականի առաջին բնակիչներից է և մեր քաղաքի կենսագրության փառավոր էջերից մեկը: Նա մեր ինստիտուտի առաջին բնակիչներից մեկն էլ է: Ինստիտուտում ձևավորվում է երկարակյացների մի բանակ, ինչի համար ես ուրախ եմ: Ինստիտուտն առանց երկարակյացների դա նույնն է, ինչ անտառն առանց կաղնիների…
Վալերի Փիլոյան, գրականության ամբիոնի դոցենտ, բ. գ. թ- Գուրգեն Խաչատրյան, Արտակ Սարուխանյան, Հրաչյա Սարուխան, Գայանե Մալումյան, Ալբերտ Պողոսյան, Վալերի Փիլոյան … Բոլորս Մելս Սանթոյանի ուսանողն ենք եղել: Նա ավելի հաճախ իր մտքի արգասիքը փոխացել է ուսանողներին, քան թեª գրել: Եթե գրեր այն ամենը, ինչ ասել է, երևի տասնյակ հատորներ կլինեին: Այնուամենայնիվ, մարդն ստեղծել է պատկառելի գրական ժառանգություն: Ես շնորհակալ եմ այն բանի համար, որ նա իր դասախոսությունների ընթացքում ինձ ստիպել է մտածել, այն բանի համար, որ այսօր այստեղ աշխատում եմ, որովհետև մի օր մի քիչ կոպիտ ինձ ասաց. <<Դու հիմա ո±ւմ ծառան ես, հեռուսատեսությա±ն, թե± գրականության: Սեպտեմբերի 1-ից գալու ես սփյուռքահայ գրականություն պարապես>>:
Արաբական ասացվածքն ասում է. <<Եթե ճանապարհ ես ընկել ու մոլորվել ես, վերադարձիր ուսուցչիդ մոտ¦: Շատ հաճախ չեմ մոլորվում, բայց շատ հաճախ, ամեն աստծո օր գնում եմ ուսուցչիս մոտ: Ես շնորհակալ եմ, որ ինքը ծնվել է, և չեմ բարեբանում, որովհետև աստված արդեն բարեբանել է: Ես ընդամենն ասում եմ՝ ամեն:
Ալբերտ Պողոսյան, բանասիրական ֆակուլտետի դեկան- 1979թ.-ին ընդունվեցի Կիրովականի մանկավարժական ինստիտուտ: Այդ ժամանակվանից էլ ճանաչում եմ Մելս Սանթոյանին: Հետո իմացա, որ նա այդ ժամանակ արդեն կարող էր շատ ավելի մեծ հաջողությունների հասած լինել, սակայն ծնողասեր զավակը թողել էր մայրաքաղաքի լավագույն առաջարկությունները եւ վերադարձել Կիրովական, որովհետեւ մայրն այստեղ էր եւ մենակ: Սակայն ժամանակը ցույց տվեց, որ եթե աստված մարդուն տվել է այդ շնորհը, նա անպայման հաջողության կհասնի: Այսօր Մելս Սանթոյանը ճանաչված, հարգված, սիրված գրականագետ ու մարդ է ոչ միայն մեր քաղաքում, այլ նաեւ ամբողջ հանրապետությունում: Շնորհակալություն Ձեր դասեր-խորհուրդների համար, այն ամենի համար, ինչ արել եք:
Հրաչյա Սարուխան, բանաստեղծ- Ես գիտական խոսք չեմ ասի, չեմ վերլուծի նրա աշխատանքային գործունեությունը: Պրոֆեսոր Մելս Սանթոյանին ճանաչում եմ 60-ական թվականներից, երբ այստեղ դեռեւս չէր հիմնադրվել մանկավարժական ինստիտուտը: Բացի այն, որ նա եւ° իմ, եւ° ինձնից հետո եկող բոլոր բանաստեղծների կնքահայրն է եղել, նաև գիտական սերունդ է դաստիարակել: Դժվար է պատկերացնել Վանաձորը առանց Մելս Սանթոյանի…
Արտակ Սարուխանյան, գրականության ամբիոնի դոցենտ, բ. գ. թ.- Արևմտահայ գրականության մեջ վաստակավորի բնութագրով մեկ համապարփակ բառ գոյություն ունիª գրագետ: 60-ական թվականներին նա մեկեն տիրական դիրք գրավեց մեր գրականագիտական կյանքում: Բազում քանքարավորների մեջ սեփական փայլը պահպանելու համար բացառիկ ինտելեկտուալ պատրաստվածությունից ու մասնագիտական օժտվածությունից զատ ինչ-որ ուրիշ բան էր պետք: Հենց այդ ուրիշ բանն էլ նրան դարձրեց Մելս Սանթոյանª անշփոթելի ոճ, գրականագետի զգաստ միտք, կշռադատ հայացք, վարակող ոգեւորություն:
Տաթևիկ Սարգսյան, 2012թ.-ի բանասիրական ֆակուլտետի լավագույն ուսանող- Մելս Սանթոյանը այն դասախոսներից էր, որ սիրում էր կիսվել իր գիտելիքներով՝ ձգտելով ուսանողին տալ առավելագույնը: Նրա դասախոսությունները վեր էին ածվում հուշ-պատմությունների, քանզի միշտ գտնում էր մի հետաքրքիր դեպք, դիպված՝ կապված այս կամ այն գրողի նախասիրությունների, հանդիպումների, ստեղծագործական աշխատանքի հետ: Իր սիրելի կերպարներին նա փնտրում էր կյանքում և գտնում իր ուսանողների մեջ, որոնք նրան մերթ Դիլանի Սոնային էին հիշեցնում, մերթ Չարենցի Կապույտ աղջկան…
Մելս Սանթոյանը Հայաստանի գրողների և թատերական գործիչների միությունների անդամ է, Լոռվա ասպետ, Նանսենի անվան մեդալակիր:
